Μεταλλεία Χαλκιδικής: Ανάπτυξη ή Καταστροφή; Ρεπορτάζ και βίντεο των ομιλητών από την εκδήλωση ενημέρωσης στη Θεσσαλονίκη στις 31 Ιανουαρίου 2011

Κρίνοντας από το γεγονός ότι η αίθουσα του Συνεδριακού Κέντρου τη Τράπεζας Πειραιώς, τη Δευτέρα 31 Ιανουαρίου στη Θεσσαλονίκη ήταν κατάμεστη, είναι φανερό ότι το θέμα που απασχόλησε ομιλητές και ακροατήριο για τέσσερις ώρες ξεπερνάει τα σύνορα της Χαλκιδικής και αφορά όλους μας.

Παρόντες στην εκδήλωση ήταν.....


πολίτες της Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης, αντιπρόσωποι φορέων των τριών δημοτικών ενοτήτων του Δήμου Αριστοτέλη, Χαλκιδικής (Αρναίας, Μεγάλης Παναγίας και Σταγείρων-Ακάνθου), αντιπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων, μέλη του ΤΕΕ, ο περιφερειακός σύμβουλος της παράταξης ΑΝΤΑΡΣΥΑ Γιάννης Κούτρας, η εκπρόσωπος των Οικολόγων Πράσινων Ελεάννα Ιωαννίδου, και οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης και Ευαγγελία Αμμανατίδου.

Στην εκδήλωση καλέστηκαν όλοι οι βουλευτές της Χαλκιδικής και της Α’ και Β’ Περιφέρειας Θεσσαλονίκης, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης και ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας. Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Ιωάννης Δριβελέγκας ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα με επιστολή του.

Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης – κ. Μανόλης Λαμτζίδης – χαιρέτισε την εκδήλωση, τονίζοντας ότι “ η σημερινή δραστηριότητα είναι μια ευτυχής συγκυρία και συνάντηση ανάμεσα στο Δικηγορικό Σύλλογο και την επιτροπή κατοίκων Σταγείρων-Ακάνθου. Από τη πρώτη στιγμή που συναντηθήκαμε, ανταλλάξαμε εμπειρίες και εισπράξαμε μια μεγάλη αγωνία για το περιβάλλον στη περιοχή σας. Όμως, η περιοχή δεν είναι μόνο περιοχή σας, είναι και περιοχή μας, διότι η βασική φιλοσοφία του Παρατηρητηρίου στη γέννησή του ήταν ότι το περιβάλλον δεν έχει σύνορα. Εμείς θεωρούμε ότι η Χαλκιδική στην ουσία είναι ένα σύνολο, το οποίο και από άποψη περιβαλλοντική είναι ενιαίο και αδιάσπαστο με αυτό που αποκαλείται ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.”

Ο πρύτανης του ΑΠΘ, κ. Γιάννης Μυλόπουλος χαιρέτισε την εκδήλωση, μιλώντας για τον κοινωνικό ρόλο του πανεπιστημίου. “Το Πανεπιστήμιο δεν είναι ένας περίκλειστος χώρος, ένας χώρος μόνο ακαδημαϊκός ή αυστηρά επιστημονικός. Έρχεται αλλά και επιστρέφει στην κοινωνία. Άρα η διαδραστική σχέση που πρέπει να έχουμε με την κοινωνία δικαιώνεται μέσα από τέτοιες συμμετοχές μας. [...] Υπόσχομαι ότι θα προσπαθήσουμε να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στον κοινωνικό μας ρόλο, στην κοινωνική μας απαίτηση – που είναι αυτή του ανεπηρέαστου επιστημονικού συμβούλου, και της κοινωνίας και της πολιτείας.” Κάνοντας μια εισαγωγή στο θέμα, τόνισε ότι “το ερώτημα που θα σας απασχολήσει – ανάπτυξη ή περιβάλλον – δεν είναι καινούργιο ερώτημα, είναι και παλιό και είναι και αρκετά επίκαιρο στις σημερινές μέρες. Αυτό που συνέβη και σε άλλες χώρες είναι ότι καταστράφηκε το περιβάλλον υπέρ της ανάπτυξης. Αυτό που συνέβη στη δικιά μας χώρα είναι ότι δεν έχουμε ούτε περιβάλλον ούτε ανάπτυξη. Καταφέραμε δηλαδή και να υποβαθμίσουμε το περιβάλλον εξαιτίας βεβαίως μιας σειράς αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, αλλά καταφέραμε σήμερα και να φτάσουμε στο χείλος του γκρεμού χωρίς η χώρα να έχει οικονομική ανάπτυξη.”

Στη συνέχεια, ο κ. Γιώργος Ζουμπάς – μέλος της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Σταγείρων-Ακάνθου – παρουσίασε το προτεινόμενο σχέδιο ανάπτυξης και επέκτασης της εξορυκτικής και μεταλλευτικής δραστηριότητας – όπως το βιώνουν οι κάτοικοι της περιοχής – ενώ ακολούθησε η κα. Ειρήνη Μάρκου – εκπρόσωπος του Συντονιστικού Φορέων Δ.Ε. Σταγείρων-Ακάνθου – με κείμενο των θέσεων τοπικών συλλόγων και φορέων.

Ο καθηγητής του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Συντονιστής του Συμβουλίου Περιβάλλοντος του ΑΠΘ., κ. Κωνσταντίνος Κατσιφαράκης ανέπτυξε προβληματισμούς που εγείρει η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τονίζοντας ότι, “εκείνο το οποίο με στεναχώρησε περισσότερο απ’ όλα βλέποντας αυτή τη μελέτη, – και εδώ θα ‘θελα να διαβάσω το απόσπασμα της ‘Μη Τεχνικής Μελέτης’:

Το έργο σε εθνική και διεθνή κλίμακα αποτελεί μια σημαντική δραστηριότητα, καθώς επαναπροσδιορίζει για την περιοχή εν όλω ή εν μέρει τα οικονομικά χαρακτηριστικά και το αναπτυξιακό πρότυπο μέσω πλήρους αξιοποίησης των καταγεγραμμένων κοιτασμάτων, και την παράλληλη έρευνα για την επέκταση των γνωστών κοιτασμάτων και τον προσδιορισμό νέων.

[...] Σημειώνω ότι όπως ήδη λέχθηκε, υπάρχουν κι άλλες εμφανίσεις που μπορεί να είναι αυτή τη στιγμή οριακές ή υπό-οριακές από άποψης εκμεταλλευσιμότητας οικονομικής, όμως αυτό νομίζω ότι υπολογίζεται για τις περιπτώσεις όπου θα εγκατασταθεί αυτή τη στιγμή μια καινούρια βιομηχανία, και θα πρέπει να κάνει τα συνοδά έργα. Αν έχουν γίνει όλα αυτά τα συνοδά έργα, πιστεύω ότι όλες αυτές θα είναι οικονομικά βιώσιμες. Άρα, μας λέει ουσιαστικά η μελέτη ότι θα προχωρήσει και σε άλλες περιοχές. Λυπάμαι, αλλά με αυτά τα στοιχεία – εγώ τουλάχιστον – δεν μπορώ να συναινέσω.”

Η εκπρόσωπος της Ένωσης Πολιτών Θεσσαλονίκης για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό – κα Αικατερίνη Γεωργιάδου – μίλησε για λόγους κοινής ανησυχίας όλων μας, και ανέπτυξε επιχειρηματολογία που αμφισβητεί τη γνησιότητα του διλήμματος μεταξύ ανάπτυξης και περιβάλλοντος. “Η ένωση πολιτών ενδιαφέρεται καταρχήν για το περιβάλλον της Θεσσαλονίκης δομημένο και φυσικό αλλά έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρων και για το περιβάλλον της Χαλκιδικής. Διότι βασικά αποτελεί τον τόπο αναψυχής πάρα πολλών Θεσσαλονικιών. Για το λόγο αυτό αγωνιούμε όπως και οι κάτοικοι εκεί της περιοχής για το τι τελικά λύση θα δοθεί. [...] Το ερώτημα – θέμα της σημερινής συνάντησης διχάζει πολύ κόσμο. Είμαστε όντως μπροστά σε ένα δίλημμα;Και αν ναι, το δίλημμα αυτό είναι πραγματικό ή μήπως είναι πλασματικό;”

Η δικηγόρος και μέλος της Επιτροπής Οικολογίας & Περιβάλλοντος του Δ.Σ.Θ. – κα. Αγγελική Καλλία – εξήγησε το νομικό πλαίσιο που διέπει σήμερα την προστασία του περιβάλλοντος σχετικά με την εξορυκτική δραστηριότητα – τόσο από πλευράς Ελληνικής όσο και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αναδεικνύοντας στη συνέχεια σοβαρές ελλείψεις της ΜΠΕ. “Έχουμε για την συγκεκριμένη επένδυση ένα πλαίσιο νομοθετικό. Είναι ένα βαρύ πολύ ρυπαίνων έργο και πολύ επικίνδυνο. Έχουμε λοιπόν τη νομοθεσία – η οποία καλύπτει ατμόσφαιρα, έδαφος, απόβλητα, ύδατα, βιοποικιλότητα – ολοκληρωμένη προσέγγιση όλον αυτών τον αποδεκτών που ρυπαίνονται, τη συγκεκριμένη υποχρέωση για την εγκατάσταση να ασφαλιστή ώστε να αποζημιώσει αυτόν που ρυπαίνεται, και τη συγκεκριμένη νομοθεσία για τη διαβούλευση. Πώς εφαρμόζονται στην πράξη όλα αυτά;”

Ο αναπληρωτής καθηγητής Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος Α.Π.Θ. – κ. Θεοχάρης Ζάγκας – επικεντρώθηκε τόσο στην σημασία των οικοσυστημάτων του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής όπου επιχειρείται να επεκταθεί η εξορυκτική δραστηριότητα, όσο και σε θέματα αποκατάστασης βασισμένος στην δεκαοκτάχρονη έμπρακτη πείρα του. “Γιατί ένας δασολόγος, περιβαλλοντολόγος, πανεπιστημιακός μιλάει για τις επιπτώσεις των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων; Απ’ την εμπειρία μας, τις περισσότερες φορές – όταν εγκαταλείπεται ένας μεταλλευτικός χώρος είναι ακατάλληλος για οτιδήποτε, και καλούμαστε εμείς να διορθώσουμε τα αδιόρθωτα. Και η λύση την οποία βρίσκουμε είναι να φυτέψουμε κάποια είδη εκεί επάνω – κι αυτό λέγεται αποκατάσταση. Και ξεκαθαρίζω εκ προοιμίου ότι αποκατάσταση δεν υπάρχει, γιατί οι ζημιές οι οποίες προκαλούνται είναι ανεπανόρθωτες.”

Σε κείμενό που διαβάστηκε, ο αντιπρόεδρος Σ.τ.Ε. και πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος – κ. Μιχαήλ Δεκλερής – κατέρριψε τον μύθο της εξορυκτικής δραστηριότητας ως βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο νομικός εκπρόσωπος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, κ. Γιώργος Χριστοφορίδης. “Το επίμαχο επενδυτικό σχέδιο είναι εκτός Ελληνικής κλίμακας, και βέβαια αντιστρατεύεται ευθέως – είναι εντελώς αντίθετο – με τη στρατηγική επιλογή της βιωσίμου αναπτύξεως που είναι και νομικός κανόνας. [...] Εδώ πρόκειται περί αγώνα για την πραγματική εφαρμογή της βιωσίμης ανάπτυξης [για την] οποία είναι αναγκασμένη η κοινωνία των πολιτών [να παλέψει]. Είναι αναγκασμένη να παλέψει για το αυτονόητο.”

Ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας του Α.Π.Θ. – κ. Αλέξης Μπένος – μίλησε για τον φαύλο κύκλο αλληλεπίδρασης ανθρώπου και περιβάλλοντος που αφήνει την υγεία όλων των μερών απροστάτευτη. “Όσο αφορά την αλληλεπίδραση ανθρώπου και περιβάλλοντος για την υγεία, – αέρας, νερό, απορρίμματα, έδαφος, χημικοί ρυπαντές, διατροφή – όλα αυτά είναι ένα σύνολο παραγόντων, όπου ο ίδιος ο άνθρωπος – η ανθρώπινη κοινωνία, μέσα από την κερδοσκοπική αδηφαγία – μολύνει, ρυπαίνει όλο αυτό το περιβάλλον. Αλλά κι ο ίδιος ο άνθρωπος τελικά έρχεται να γίνει θύμα αυτής της ρύπανσης γιατί πρέπει να πιούμε νερό, πρέπει να αναπνεύσουμε αέρα κ.ο.κ.”

Κλείνοντας την εκδήλωση, ο πρώην πρόεδρος της Κοινότητας Ανάβρας Μαγνησίας – κ. Δημήτρης Τσουκαλάς – αμφισβήτησε το μονόδρομο αναπτυξιακής κατεύθυνσης για τη Χαλκιδική, παρουσιάζοντας το παράδειγμα μίας άλλης – πραγματικά βιώσιμης ανάπτυξης – όχι στη θεωρία, αλλά στην πράξη όπως το βιώνουν σήμερα οι πολίτες της Ανάβρας. “Μπορεί κανένας – απ’ όλους μας που είμαστε εδώ μέσα – να μην είναι αλληλέγγυος, να μην είναι δίπλα σ’ αυτούς τους ανθρώπους που ‘χουν βγει μπροστά – ομάδες πολιτών ή άλλες οργανώσεις – που αγωνίζονται; Για το αυτονόητο αγωνίζονται. Να ζήσουν σ’ ένα καλό περιβάλλον.”

Ακολουθούν τα βίντεο των εισηγητών εδώ