Ναρκοπέδια στην Ελλάδα: ιστορικό, υπάρχουσα κατάσταση και θύματα

Μια σύντομη ιστορική αναφορά των ναρκοπεδίων στην ελλάδα, από τον εμφύλιο, μεχρι σήμερα, καθώς και αναφορές στα θύματα τους...
1. Ιστορικό
Η βόρεια Ελλάδα ήταν γεμάτη από ναρκοπέδια που είχαν στηθεί κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου (1946-49). Τα ναρκοπέδια αυτά, με νάρκες μόνο κατά προσωπικού, ήταν ως επί το πλείστον αχαρτογράφητα και καθαρίστηκαν οριστικά μόνο κατά τη δεκαετία του ΄70, αφού είχαν προκαλέσει αρκετούς θανάτους αγροτών και κυνηγών. Ο «Ψυχρός Πόλεμος» και το δόγμα του «από Βορρά κινδύνου» προκάλεσε τη δημιουργία ναρκοπεδίων στα ορεινά περάσματα κατά μήκος των βόρειων συνόρων με Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία. Αυτά καθαρίστηκαν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ΄90, αφού είχαν προκαλέσει αρκετές δεκάδες θανάτους μεταναστών κυρίως. Τα ναρκοπέδια αυτά δεν φαίνονταν καθόλου επειδή με τα χρόνια η σήμανσή τους είχε καταστραφεί και μέσα σ' αυτά είχαν μεγαλώσει δέντρα και θάμνοι. Μετά το 1974 και με τα γεγονότα στην Κύπρο, το αμυντικό δόγμα άλλαξε σε «από Ανατολάς κίνδυνο», οπότε και ναρκοθετήθηκαν τα ανατολικά σύνορα. Στα ανατολικά ελληνικά νησιά τα πρόχειρα ναρκοπέδια καθαρίστηκαν γρήγορα, μέχρι και το 1978, αλλά αφού πρώτα είχαν κοστίσει τις ζωές αρκετών ντόπιων. Στα σύνορα με την Τουρκία παραμένουν ακόμα.
2. Υπάρχουσα κατάσταση
Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη συνθήκη της Οτάβα του 1997 για την απαγόρευση των ναρκών κατά προσωπικού. Το 2002 το Κοινοβούλιο την επικύρωσε. Ωστόσο, ακόμα και τώρα διατηρεί ναρκοπέδια με τέτοιες νάρκες στον Εβρο. Η επιχείρηση άρσης των ναρκών κατά προσωπικού στον Εβρο άρχισε το 2003, όμως προχωρά πολύ αργά καθώς τα ναρκοπέδια είναι μεικτά (μαζί με αντιαρματικές) και οι καιρικές συνθήκες (βαρύς χειμώνας και πλημμύρες του κοντινού Εβρου) δεν επιτρέπουν συνεχείς εργασίες. ΟΙ τακτικές ετήσιες πλημμύρες του Έβρου προκαλούν και άλλονένα κίνδυνο, καθώς μπορούν να παρασύρουν τις ελαφρές νάρκες κατά προσωπικού και να τις πάρουν έξω από τα ναρκοπέδια, διασπείροντάς τις σε όλο το μήκος του ποταμού μέχρι τη θάλασσα.
Τυπικά, η Ελλάδα οφείλει μέχρι το 2008 να καθαρίσει τα ναρκοπέδιά της από νάρκες προσωπικού, αφήνοντας τις αντιαρματικές, αν και οι εκτιμήσεις του Στρατού μιλάνε για το 2011, τρία χρόνια πριν από το όριο του 2014 που έχει τεθεί από τη συνθήκη της Οτάβα. Ωστόσο, ο στρατός αποφεύγει να δώσει ακριβή στοιχεία για τα αποθέματα ναρκών, για την κατάσταση των ναρκοπεδίων του Εβρου
Το Φεβρουάριο του 2001, Έλληνες αξιωματικοί χαρακτήρισαν προηγούμενη εκτίμηση των αποθεμάτων της χώρας σε νάρκες κατά προσωπικού στο 1,5 εκατομμύριο ως «υπερβολικά υψηλή». Τον Μάρτιο του 2002, αξιωματούχοι του Υπουργείου Εξωτερικών αρνήθηκαν να προβάλλουν οποιονδήποτε αριθμό αλλά η έκθεση μίας κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασης της βουλής αποκάλυψε πως η Ελλάδα διαθέτει αποθέματα 1,25 εκατομμυρίων ναρκών κατά προσωπικού.
Το 2001 αποκαλύφθηκε ότι η Ελλάδα κατέχει περί τις 18.000 νάρκες εξασθενημένου ουρανίου (DU), οι οποίες βέβαια είναι αντιαρματικές αλλά η τυχόν έκρηξή τους θα αποτελούσε απειλή για τους κατοίκους των περιοχών για πολλά χρόνια.
Το 2003 υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την αμοιβαία κατάργηση των ναρκοπεδίων στα σύνορα των δύο χωρών. Η Τουρκία δεν διαθέτει ναρκοπέδια στην δική της πλευρά του Εβρου.
Ωστόσο, το 2004 η Ελλάδα αγόρασε από τη Γερμανία περί τα 20 ειδικά οχήματα «Scorpion», τα οποία μπορούν πολύ γρήγορα να διασπείρουν νάρκες κατά προσωπικού, σχηματίζοντας μέσα σε λίγη ώρα ένα ναρκοπέδιο το οποίο δεν έχει χαρτογραφηθεί με ακρίβεια και άρα είναι δύσκολο να καθαριστεί. Επίσης από τον ελληνικό στρατό έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για την αγορά «έξυπνων» συνθετικών ναρκών κατά προσωπικού, οι οποίες δύσκολα ανιχνεύονται και αυτοκαταστρέφονται μετά από δέκα χρόνια στο έδαφος. Ετσι, μπορούμε να πούμε ότι παρ' όλες τις συνθήκες, σε περίπτωση ελληνοτουρκικής κρίσης θα στρωθούν ξανά ναρκοπέδια κατά προσωπικού.
Στον Εβρο τα ναρκοπέδια δεν βρίσκονται πάνω στα σύνορα αλλά σε μια απόσταση αρκετών εκατοντάδων μέτρων απ' αυτά. Όπου σύνορο δεν είναι το ίδιο το ποτάμι, τα σύνορα σηματοδοτούνται από μια τάφρο, βάθους ενός μέτρου, με κολονάκια κάθε μερικά μέτρα κι από τις δύο πλευρές της. Κι από τις δύο πλευρές της τάφρου υπάρχουν στρατιωτικοί δρόμοι για την επικοινωνία των φυλακίων. Στη συνέχεια υπάρχουν χωράφια και μετά απ' αυτά τα ναρκοπέδια, που είναι περιφραγμένα με ψηλό συρματόπλεγμα και έχουν το γνωστό σήμα με τη νεκροκεφαλή. Τα ναρκοπέδια διακόπτονται κάθε 500 ή 1000 μέτρα από έναν στενό χωματόδρομο, ο οποίος ενώνει την είσοδο στην απαγορευμένη μεθοριακή ζώνη, όπου μπαίνει κανείς μόνο με άδεια απ' το στρατό με το δρόμο, που είναι παράλληλος στην τάφρο των συνόρων.
3. Θύματα
οι μετανάστες φτάνουν στα σύνορα συνήθως νύχτα και με κλειστά φορτηγά. Οι διακινητές τους δείχνουν τη γενική κατεύθυνση και τους λένε ότι εκεί είναι η Ιταλία. Οι άνθρωποι τους πιστεύουν καθώς ύστερα από εβδομάδες εγκλεισμού σε σπίτια ή σε φορτηγά κυριολεκτικά δεν ξέρουν πού βρίσκονται. Περνούν την τάφρο των συνόρων και βλέποντας τους προβολείς των φυλακίων και τα φώτα των στρατιωτικών αυτοκινήτων, που περιπολούν, μερικοί διστάζουν να ακολουθήσουν τους δρόμους, οπότε επιλέγουν να περάσουν από τα συρματοπλέγματα. Και εκεί σκοτώνονται.
Το 2005 συνέβησαν έξι θάνατοι και περί τους 20 τραυματισμούς. Το 2004, επισήμως, οι ναρκαλιευτές έβγαλαν τα ναρκοπέδια οκτώ νεκρούς και εννέα τραυματίες. Το 2003 υπήρξαν 11 νεκροί και πέντε σοβαρά τραυματίες. Από το 1990, έχουν σκοτωθεί στον Έβρο από νάρκες 74 άτομα και τραυματιστεί σοβαρά 180. Οι ίδιοι οι ναρκοσυλλέκτες, από το 1950 που δημιουργήθηκαν, είχαν πάνω από 30 νεκρούς, στρατιωτικούς και συνεργαζόμενους πολίτες. Κάποια περιστατικά δεν έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας, οπότε μπορεί αυτοί οι αριθμοί να είναι μικρότεροι των πραγματικών.
Οι μετανάστες, που συλλαμβάνονται στον Έβρο, αν είναι τυχεροί οδηγούνται στα κέντρα κράτησης μεταναστών, αλλιώς οδηγούνται στα τοπικά αστυνομικά τμήματα και 2 φορές την εβδομάδα «επαναπροωθούνται, δηλαδή, παράνομα απελαύνονται πίσω στην Τουρκία από το στρατό και την αστυνομία. Οι τραυματίες των ναρκοπεδίων, αφού νοσηλευτούν για όσο διάστημα χρειαστεί, απελαύνονται συνήθως στη χώρα καταγωγής τους, χωρίς να τους καταβληθεί κάποια αποζημίωση για τις σωματικές βλάβες.
Άγνωστο παραμένει το αποτέλεσμα της αγωγής που έκανε κατά του ελληνικού Δημοσίου, τούρκος πολίτης ο οποίος έχασε τα πόδια του το 2004 από έκρηξη νάρκης στα ελληνοτουρκικά σύνορα, όταν μπήκε κατά λάθος σε ναρκοπέδιο. Σύμφωνα με το δικηγόρο του, η Ελλάδα ως χώρα της Ε.Ε. δεν έπρεπε να διατηρεί ναρκοπέδια κατά προσωπικού.
http://www.antirrisies.gr/node/241