Η κύρια αίσθηση που προκύπτει από τα απόρρητα αρχεία του Φόρεϊν Όφις από το 1980, τα οποία αποχαρακτηρίσθηκαν φέτος, μετά από 30 χρόνια, είναι η έντονη ανησυχία των Βρετανών για την αυξανόμενη δημοτικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ, ένα χρόνο πριν την αλλαγή εξουσίας στην Ελλάδα.
Ενδεχόμενη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζεται «επικίνδυνη» για τα βρετανικά και δυτικά συμφέροντα από Βρετανούς διπλωμάτες, που προειδοποιούν ότι η ζωή με το ΠΑΣΟΚ θα γινόταν «δύσκολη».
Η πολιτική Παπανδρέου κρίνεται ως «λαϊκιστική, σοσιαλιστική, εθνικιστική, αντιαμερικανική, αντινατοϊκή, αλλά λιγότερο δογματική και περισσότερο πραγματιστική όσο πλησιάζουν οι εκλογές», με τις απόψεις να διίστανται για το κατά πόσο αυτή η μετριοπάθεια ήταν κίνηση τακτικής ώστε «να αποδυθεί το μανδύα του ανεύθυνου Μαρξιστή» ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ή αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης των συνθηκών που θα έφερναν το κόμμα του στην εξουσία. Εκτιμάται ότι ως κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική κρίση και κυβερνητικό χάος, ενώ «εκρηκτική» χαρακτηρίζεται η πιθανή συνύπαρξη Παπανδρέου – Καραμανλή, ο οποίος από το Μάιο του 1980 είχε αναλάβει την προεδρία της Δημοκρατίας.
Παπανδρέου: Ένας γλυκόλογος και γοητευτικός διάβολος
Το βρετανικό συμπέρασμα είναι ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν κόμμα προσωποκεντρικό - «ορχήστρα του ενός», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά και λαϊκιστικό, χτισμένο γύρω από έναν χαρισματικό ηγέτη, που ήταν σύμφωνα με τους επικριτές του «ο πιο επικίνδυνος άνδρας στην ελληνική πολιτική, ένας γλυκόλογος και γοητευτικός διάβολος», αλλά χωρίς ολοκληρωτικές φιλοδοξίες, όπως του καταλόγιζαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Ο Παπανδρέου επισκέφθηκε το Λονδίνο το Νοέμβριο, προσκεκλημένος του Εργατικού Κόμματος της αντιπολίτευσης, όπου κατάφερε όπως σημειώνεται να πείσει ότι δεν ήταν ο Έλληνας Καντάφι, αν και ορισμένες «θεωρίες συνωμοσίας», όπως περιγράφηκαν, για το ρόλο του ΝΑΤΟ στη δικτατορία και τα ελληνοτουρκικά έκαναν ορισμένους Βρετανούς βουλευτές να μειδιούν.
Οι Βρετανοί σημειώνουν ότι σε περίπτωση νίκης του ΠΑΣΟΚ δεν έπρεπε να αποκλειστεί ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα, αν και οι πιθανότητες δεν ήταν πολλές. Η υλοποίηση αυτής της απειλής εξαρτιόταν από το πόσο προκλητικός θα ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου αλλά και από τη στάση του Ευάγγελου Αβέρωφ, μέχρι τότε υπουργού Άμυνας με μεγάλη επιρροή στο στράτευμα.
Το Μάιο την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Γεώργιος Ράλλης νικώντας στην εσωκομματική μάχη της ΝΔ τον Αβέρωφ, ο οποίος σχολιάζεται ότι δεν είχε αποδεχθεί την ήττα του στην κούρσα διαδοχής του Καραμανλή. Για το Ράλλη οι Βρετανοί σχολιάζουν μεταξύ άλλων ότι υστερούσε σε άνεση και κύρος σε σύγκριση με τον Καραμανλή, αλλά είχε επεκτείνει το εκτόπισμά του μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας. Ο Γεώργιος Ράλλης χαρακτήριζε τον Ανδρέα Παπανδρέου ως «Ιανό που αλλάζει πρόσωπα ανάλογα με το ακροατήριο».
Όσον αφορά τον Καραμανλή, χαρακτηρίζεται «περήφανος, μοναχικός, με αυταρχικό στιλ και προσήλωση σε δύο αρχές, την θεμελίωση της δημοκρατίας και τη σύνδεση της Ελλάδας με τη δυτική Ευρώπη».
Προετοιμασίες για ένταξη στην ΕΟΚ
Τα κυριότερα θέματα που απασχόλησαν τους Βρετανούς το 1980 σε σχέση με την Ελλάδα, πέρα από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν η προετοιμασία των Αθηνών για την πλήρη ένταξη στην ΕΟΚ στις αρχές του επόμενου έτους, οι διαδικασίες επανενσωμάτωσης της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, που ολοκληρώθηκε στα τέλη Οκτωβρίου με την άρση του τουρκικού βέτο, καθώς και η επίσκεψη της πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ στην Αθήνα.
Σε ό,τι αφορά την ΕΟΚ, οι Βρετανοί σχολιάζουν ότι έπρεπε με επιφύλαξη να ακούγονται οι διαβεβαιώσεις της ελληνικής κυβέρνησης ότι ήταν έτοιμη για την ένταξη, λόγω διαρθρωτικών προβλημάτων στην οικονομία. Αίσθηση εξάλλου είχε προκαλέσει η παραδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου ότι παρά την επιθυμία του, η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ευρωπαϊκή ένταξη της Ελλάδας θα ήταν αδύνατη από τη στιγμή που στην προεδρία βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής
Επανένταξη στο ΝΑΤΟ
Το θέμα της πλήρους επανένταξης στο ΝΑΤΟ, μετά την αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, κυριαρχούσε κατά το μεγαλύτερο μέρος του 1980, μέχρι την άρση του τουρκικού βέτο στα τέλη Οκτωβρίου. Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών λόρδος Κάρινγκτον παραδέχθηκε σε συζήτηση με τον Παπανδρέου στο Λονδίνο ότι οι όροι ήταν δυσμενέστεροι για την Ελλάδα σε σύγκριση με το 1974, ωστόσο οι Βρετανοί θεωρούσαν την άρση του βέτο σημαντική παραχώρηση από την πλευρά της Τουρκίας. Οι Βρετανοί προσπάθησαν εξάλλου να διευκρινίσουν το καθεστώς των πτήσεων τουρκικών μαχητικών στο ελληνικό FIR, με τις απόψεις που διατυπώνονται τελικά να διίστανται, αποκαλύπτοντας πολλές διαφορετικές ερμηνείες των όρων υποβολής σχεδίου πτήσης στο πλαίσιο συμμαχικών ασκήσεων.
Επίσης, ξεχωριστή σημασία αποδίδεται στην επιδίωξη των Βρετανών να κλείσουν ορισμένες σημαντικές εμπορικές συμφωνίες, όπως η ανάληψη της κατασκευής νέας μονάδας παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, επιδίωξη που έπεσε τελικά στο κενό λόγω των αντιδράσεων που προκάλεσε από στελέχη της κυβέρνησης Ράλλη η πρόθεση απευθείας ανάθεσης ενός τόσο σημαντικού έργου. Όπως σχολιάζεται, η ελληνική απόφαση ήταν «ένα πισωγύρισμα για τις ελπίδες δραματικής βελτίωσης του βρετανικού μεριδίου συμμετοχής στην αγορά του ελληνικού δημοσίου».
Φίλος και φιλοδυτικός ο Κ. Μητσοτάκης
Ως πιο φιλικά διακείμενος απέναντι στην κυβέρνηση Θάτσερ από όλα τα υπόλοιπα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης θεωρείτο ο υπουργός Εξωτερικών και πρώην υπουργός Συντονισμού, Κων/νος Μητσοτάκης, ο μοναδικός που είχε υποστηρίξει τη βρετανική προσφορά για τη μονάδα παραγωγής ενέργειας.
Το 1980 εξάλλου οι Βρετανοί διπλωμάτες σύστηναν στην κυβέρνηση Θάτσερ να ταχθεί κατ' αρχήν υπέρ της πρότασης Καραμανλή για μόνιμη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα, σε περιοχή κοντά στην αρχαία Ολυμπία, συγκεκριμένα τη λίμνη Καϊάφα που φαινόταν να προτιμά το αρμόδιο κλιμάκιο της ΔΟΕ. Τονίζεται πάντως ότι τα έξοδα και οι ανάγκες για υποδομές άφηναν λίγες πιθανότητες για την υιοθέτηση της ελληνικής πρότασης.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου