Τοπικές κοινωνίες, κινήσεις πολιτών και οικολογικές οργανώσεις τάσσονται ενάντια στο κατεστημένο που επιτρέπει την εξόρυξη ορυκτών και μετάλλων, προσφέροντας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα αδειοδότηση επενδυτικών σχεδίων με αμφίβολη οικονομική βιωσιμότητα και αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων της γύρω περιοχής. Υποσχόμενοι τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που θα βοηθήσουν την τοπική οικονομία, οι ιδιοκτήτες των μεταλλευτικών εταιρειών καταφέρνουν τελικά να πραγματοποιήσουν τις εξορύξεις, οι οποίες αργότερα προκαλούν καταστροφή του φυσικού πλούτου και αναπνευστικά προβλήματα στους κατοίκους, λόγω της προβληματικής διαχείρισης των τοξικών αποβλήτων και της υπερεκμετάλλευσης των υδάτινων πόρων.
Στο εξωτερικό, το γνωστότερο παράδειγμα τοπικής αντίδρασης στα σχέδια μεταλλευτικών εταιρειών αφορά στη Rio Tinto, την τέταρτη μεγαλύτερη μεταλλευτική εταιρεία στον κόσμο. Πρόκειται για μια εταιρεία που τροφοδοτούσε τις δυνάμεις του Άξονα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι έχει δεχθεί αναρίθμητες καταγγελίες τόσο για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων της όσο και για την καταπάτηση των εργατικών δικαιωμάτων των υπαλλήλων της. Το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ The Coconut Revolution περιγράφει τον αγώνα των αυτοχθόνων της νήσου Μπούγκαινβιλ στην Παπούα Νέα Γουινέα κατά της απόπειρας της εταιρείας να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς της πόρους, με τη βοήθεια του στρατού. Το κίνημα αυτό περιγράφηκε ως η «πρώτη επιτυχημένη οικο-επανάσταση παγκοσμίως».
Στην Ελλάδα, η μεταλλευτική βιομηχανία έχει αναπτυχθεί κυρίως στη Γκιώνα, στο Στρατώνι και την Ολυμπιάδα της Χαλκιδικής. Δραστηριότητα υπάρχει στην Κίρκη του νομού Ροδόπης, ενώ σχέδια γίνονται για την εκμετάλλευση του γεωθερμικού πεδίου του νησιωτικού συμπλέγματος Μήλου – Κιμώλου – Πολυαίγου. Οι αντιδράσεις των κατοίκων σε όλες αυτές τις τοποθεσίες είναι έντονες και διαρκείς. Από τις πλέον χαρακτηριστικές είναι στην περιοχή των μεταλλείων Κασσάνδρας και στη Γκιώνα.
Η συγγραφέας Νέλλη Ψαρρού, στο βιβλίο «Ταξίδι στη Σαμοθράκη: ένα πολιτικό ημερολόγιο», παρουσιάζει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για την πρώτη περιοχή. Όπως αναφέρει, τα Μεταλλεία της Κασσάνδρας, τα οποία ανήκαν τη δεκαετία του ‘30 στον Αλέξανδρο Αθανασιάδη-Μποδοσάκη, πέρασαν, ύστερα από πτώχευση, στην εταιρεία T.V.X. GOLD, η οποία θέτει ως προϋπόθεση για την αγορά των μεταλλείων ότι δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για περιβαλλοντικά ζητήματα που έχουν γεννηθεί πριν από την υπογραφή του συμβολαίου. Και, ενώ η ευθύνη για την καταστροφή του περιβάλλοντος έπρεπε να αποδοθεί σε κάποιον, νομοθετική ρύθμιση του 1996 απάλλαξε τους πάντες.
Το πλέον αξιοπρόσεκτο είναι ότι, στις διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι έβλεπαν τα σπίτια τους να γκρεμίζονται από τα εκρηκτικά και δεν μπορούσαν να πιουν πόσιμο νερό λόγω τα μολυσμένων υδάτων, «ασκήθηκε το 1997 χουντικό διάταγμα για 10 ημέρες, το οποίο απαγόρευε την κυκλοφορία στην Ολυμπιάδα της Χαλκιδικής, προκειμένου να περάσουν τα μηχανήματα για τα μεταλλεία εκεί όπου οι κάτοικοι αντιδρούσαν». Μάλιστα, όπως παραθέτει η κα Ψαρού από την Ιστοσελίδα του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων:
«Ο Αστυνομικός Διευθυντής Χαλκιδικής απαγόρευσε “την πραγματοποίηση κάθε δημόσιας σε ανοικτό χώρο συνάθροισης, πορείας, διαδήλωσης κ.λ.π., πεζή ή με οποιοδήποτε τροχαίο μέσο στη διασταύρωση των οδών Στρατωνίου-Σταυρού με οδό Ολυμπιάδας-Βαρβάρας, όπου τα πρόχειρα παραπήγματα (κιόσκια) και στην ευρύτερη περιοχή των κοινοτήτων Ολυμπιάδας- Βαρβάρας, από 00.01 ώρας της 24.11.97 μέχρι 24.00 ώρα της 04.12.97, για αποτροπή σοβαρού κινδύνου της δημόσιας ασφάλειας και απειλής σοβαρής διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής στην περιοχή των κοινοτήτων Ολυμπιάδας-Βαρβάρας…”. Η Ολυμπιάδα αποκλείεται από αστυνομικές δυνάμεις. Η πρόσβαση απαγορεύεται, καθώς την είσοδο στο χωριό φράζει ένα τεθωρακισμένο όχημα της αστυνομίας».
Όσον αφορά στην περίπτωση της Γκιώνας στη Φωκίδα, η οποία εδώ και εβδομήντα έξι χρόνια υφίσταται αδιάκοπη μεταλλευτική δραστηριότητα κοιτασμάτων βωξίτη, η δραστηριοποίηση των κατοίκων ήταν επίσης έντονη. Μεταξύ άλλων, η Κίνηση για τη Σωτηρία της Γκιώνας κατέθεσε στις 23-06-2009 στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακυρώσεως της απόφασης με θέμα «έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τη βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού», η οποία καταργούσε τη νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές και θεωρήθηκε αντισυνταγματική. Οι ενέργειες της Κίνησης, όμως, φαίνεται πως προκάλεσαν «δυσαρέσκεια» σε ορισμένους φορείς, με αποτέλεσμα τον διπλό εμπρησμό της οικίας του Στέφανου Κόλλια, ενός από τους ιδρυτές της. «Εάν στοιχειωδώς υπολογιζόταν το περιβαλλοντικό κόστος, δηλαδή αυτό που θα έπρεπε να ενταχθεί σε ένα επιχειρηματικό σχέδιο για να δώσει όσο είναι δυνατόν αποκαταστημένο το πεδίο μιας εκμετάλλευσης, προφανώς το κοστολόγιο του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος θα ήταν πολλές φορές μεγαλύτερο», είχε δηλώσει στο tvxs το μέλος της Κίνησης, Τάσος Αφέντης, εξηγώντας την αδιαφορία των εταιρειών για τη λήψη περιβαλλοντικών μέτρων.
Τα ζητήματα αυτά αποτελούν το αντικείμενο εκδήλωσης με τίτλο «Μεταλλευτικές δραστηριότητες ή προστασία περιβάλλοντος» που πραγματοποιείται το Σάββατο 18 Δεκέμβρη στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο «Βοτανικός Κήπος». Στην εκδήλωση μιλούν ο Στέφανος Κόλλιας και ο Γιώργος Κόλλιας από την «Κίνηση για την σωτηρία της Γκιώνας», ο Τόλης Παπαγεωργίου και η Μαρία Καδόγλου από το «Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων» και ο Γιώργος Χασιώτης από την WWF Ελλάς. Παράλληλα, θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Κυνήγι θησαυρού» (συλλογική ανεξάρτητη παραγωγή). Την ημερίδα συντονίζει η οργάνωση Ηλιόσποροι.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου