Μια βιομηχανία στημένη μέσα στα έγκατα

Γιώργος Σκαφιδάς

Η τραγωδία της Χιλής μπορεί να έριξε 33 ανθρώπους στο απόλυτο σκοτάδι, 700 μέτρα κάτω από το έδαφος, αλλά, ταυτόχρονα, έφερε στο φως της παγκόσμιας δημοσιότητας τα «άπλυτα» μιας εθνικής βιομηχανίας (εξόρυξης χαλκού και χρυσού) η οποία αποδεικνύεται εντυπωσιακά πλούσια σε κέρδη από τη μία, και εξοργιστικά φτωχή σε μέτρα ασφαλείας από την άλλη.


Η Χιλή είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα χαλκού στον κόσμο. Ενδεικτικά, μόνο τον περασμένο Ιούλιο, η παραγωγή της ανήλθε σε 454.178 τόνους, σημειώνοντας μια αύξηση της τάξης του 6,3% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Οσο για τα έσοδα, αυτά έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, ακολουθώντας πορεία αναλόγως ανοδική με αυτήν της τιμής του χαλκού (η οποία υπερδιπλασιάστηκε μετά το 2008, τα συμβόλαια παράδοσης τριμήνου ανήλθαν την 1η Σεπτεμβρίου σε 7.585 δολ. ανά τόνο στην αγορά μετάλλων του Λονδίνου).

Χαρακτηριστικά, η χιλιανική κρατική CODELCO (η μεγαλύτερη βιομηχανία εξόρυξης χαλκού στον κόσμο) κατέγραψε μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2010 προ φόρων κέρδη ύψους 1,48 δισ. δολ., έναντι μόλις 275 εκατ. δολ. την ίδια περίοδο του 2009. Από κοντά και η επίσης χιλιανική Antofagasta Minerals, η οποία είδε τα προ φόρων κέρδη της να αυξάνονται το πρώτο εξάμηνο του 2010 σε 932,1 εκατ. δολ., από 477,6 εκατ. που ήταν το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι.

Με τα κρατικά έσοδα από τις εξαγωγές χαλκού να αγγίζουν μόνο τον περασμένο Μάη τα 2,76 δισ. δολ., είναι σαφές πως η εν λόγω βιομηχανία αποτελεί τον αδιαμφισβήτητο «στυλοβάτη» της χιλιανικής οικονομίας καθώς «γεννά» περίπου το 33% των κρατικών εσόδων, ενώ, παράλληλα, επιτρέπει σε δεκάδες χιλιάδες φτωχούς της υπαίθρου να «ανέβουν» οικονομικά δεδομένου ότι οι μισθοί στα ορυχεία είναι σχετικά υψηλοί σε σχέση με εκείνους άλλων κλάδων.

Πλημμελείς έλεγχοι
Ωστόσο, πίσω από τη λάμψη των «χρυσοφόρων» μετάλλων, κρύβονται ιστορίες διαφθοράς, απώλειας ανθρώπινων ζωών και ελλιπούς λειτουργίας τόσο των ιδίων των ορυχείων όσο και των ελεγκτικών μηχανισμών της κυβέρνησης. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός πως στην μεγαλύτερη παραγωγό χαλκού στον κόσμο υπάρχουν επί του παρόντος μόλις 18 επιθεωρητές επιφορτισμένοι με τον έλεγχο περίπου 4.500 ορυχείων. Ως εκ τούτου, οι έλεγχοι δεν πραγματοποιούνται όταν και όπως πρέπει με αποτέλεσμα πολλά από τα ορυχεία (ειδικά αυτά των μικρότερων εταιρειών που απασχολούν περίπου 10.000 άτομα στη Βόρεια Χιλή) να αποτελούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, παγίδες θανάτου. Πολύ δε περισσότερο τα τελευταία δύο χρόνια κατά τα οποία η άνοδος στις τιμές του χαλκού έχει πυροδοτήσει έναν αγώνα δρόμου για την όσο το δυνατό ταχύτερη επαναλειτουργία και εκμετάλλευση ορυχείων, μια κούρσα ταχύτητας στο πλαίσιο της οποίας η ασφάλεια και η προστασία των εργαζομένων μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.

Απολύτως ενδεικτική της κατάστασης είναι η περίπτωση του ορυχείου Σαν Χοσέ στο οποίο έχουν παγιδευτεί οι 33 μεταλλωρύχοι (καθότι αυτό δεν διέθετε τις απαραίτητες εξόδους κινδύνου). Πιο συγκεκριμένα, το εν λόγω ορυχείο έκλεισε (ή μάλλον το έκλεισαν) το 2007 (μετά τον θάνατο εκεί δύο ατόμων και την επιβολή συνολικά 42 προστίμων για παραβάσεις ασφαλείας), για να ξανανοίξει έναν χρόνο μετά, δια της διεφθαρμένης οδού (με συνοπτικές διαδικασίες και λαδώματα), χωρίς ωστόσο να έχουν ληφθεί προηγουμένως τα απαραίτητα μέτρα προστασίας των εργαζομένων.

Με αυτά και με αυτά, μάλλον δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει το γεγονός πως από το 2000 και μετά, κατά μέσο όρο 34 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους ετησίως σε ατυχήματα στα ορυχεία της Χιλής (43 το 2008 και 31 φέτος). Δεδομένων των συνθηκών, μια μεγαλύτερη τραγωδία, όπως αυτής της 5ης Αυγούστου, ήταν απλώς ζήτημα χρόνου.

Τα «αδύνατα σημεία» των μεταλλωρύχων

ΔΕΡΜΑ: Η ζέστη και η υγρασία σε συνδυασμό με τη φτωχή υγιεινή ευνοούν την ανάπτυξη και εξάπλωση μυκήτων, καθώς και την εμφάνιση βακτηριακών λοιμώξεων και δερματικών μολύνσεων. Κάθε γρατσουνιά ή κόψιμο, εάν παραμεληθεί, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μολυνθεί.

ΜΑΤΙΑ: Κάψιμο στα μάτια, μολύνσεις, ακόμη και προσωρινή απώλεια όρασης μπορεί να προκαλέσει στους εγκλωβισμένους η σκόνη των ορυχείων. Πέρα από τα μάτια, τα υψηλά επίπεδα σκόνης υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν και αναπνευστικά προβλήματα.

ΒΑΡΟΣ: Εχουν ήδη χάσει περίπου δέκα κιλά έκαστος εξαιτίας του υποσιτισμού και της υπερβολικής εφίδρωσης. Ωστόσο, κάποιοι θα χρειαστεί να χάσουν κι άλλο βάρος, για να μπορέσουν να διασχίσουν τη σήραγγα διάσωσης που θα έχει διάμετρο 66 εκατ.

ΜΥΕΣ: Μακρόχρονες περίοδοι αδράνειας μπορούν να οδηγήσουν σε αδυναμία και εξασθένιση, ενώ αυξάνουν και τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων. Ως εκ τούτου, απαραίτητη θεωρείται κάποιου είδους τακτική άσκηση, η οποία, ωστόσο, θα αυξήσει τις ανάγκες σε τροφή, νερό, καθώς και την ανάγκη αφόδευσης.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Για πολλούς αποτελεί το μεγαλύτερο «στοίχημα», καθώς εκεί πρόκειται να κριθεί η επιβίωση των εγκλωβισμένων. Ηδη πέντε εξ αυτών εμφάνισαν σημάδια κατάθλιψης. Οι Αρχές τούς προμήθευσαν με αντικαταθλιπτικά, αλλά αυτά, σύμφωνα με την εφημερίδα «Independent», δεν είναι πιθανό να βοηθήσουν, ενώ η λήψη τους ενδέχεται να συνοδευτεί και από παρενέργειες. Το καλύτερο «αντικαταθλιπτικό» φέρεται να είναι η αμοιβαία υποστήριξη και αλληλεγγύη μεταξύ τους, καθώς και η υιοθέτηση μιας καθημερινής ρουτίνας.

ΠΕΡΙΤΤΩΜΑΤΑ: Ιδιαίτερα «κομβικό» θεωρείται και το ζήτημα της υγιεινής και ειδικότερα, της απομάκρυνσης των περιττωμάτων (οι 33 εγκλωβισμένοι βρίσκονται σε έναν χώρο μόλις 50 τετραγωνικών μέτρων), ενώ ευχή όλων είναι να μην πάθει κανείς από τους εγκλωβισμένους διάρροια.

•34 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κατά μέσο όρο ετησίως σε ατυχήματα στα ορυχεία της Χιλής από το 2000 και μετά.
Χάλκινα... ρεκόρ
Τον περασμένο Ιούλιο, η παραγωγή ανήλθε σε 454.178 τόνους, αυξημένη κατά 6,3% σε σύγκριση με πέρυσι.

Τα κρατικά έσοδα από τις εξαγωγές χαλκού άγγιξαν τον περασμένο Μάιο τα 2,76 δισ. δολ.

Το σίριαλ της διάσωσης
Η περιπέτεια γίνεται... σαπουνόπερα

Σε τηλεοπτικό σίριαλ (για την ακρίβεια, σε λατινική σαπουνόπερα) εξελίσσεται η περιπέτεια των 33 μεταλλωρύχων η οποία αρχίζει πλέον να έχει σε πλεόνασμα όλα όσα θα ζήλευαν ακόμη και τα περισσότερο επιτυχημένα reality της μικρής οθόνης.

Πιο συγκεκριμένα, έτσι όπως εξελίσσεται η διάσωση των 33 έχει: και δωρεάν παγκόσμια καθημερινή προβολή (σε όλα τα δελτία ειδήσεων της υφηλίου) και πρωταγωνιστές που «παίζουν» αμισθί («διασημότητες» που έχουν πλέον αποκτήσει τα δικά τους fan-clubs στο Διαδίκτυο) και αβέβαιη έκβαση (η διάτρηση σήραγγας ανεστάλη προσωρινά λόγω αστοχίας) και πρωτοκλασάτες συμμετοχές σε ρόλο guest-star (ο Πάπας έστειλε ευλογημένα κομποσκοίνια και επιζώντες από το αεροπορικό δυστύχημα του 1972 στις Ανδεις ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να μεταβούν στη Χιλή προκειμένου να παρηγορήσουν τις οικογένειες των παγιδευμένων).

Δεν λείπουν και οι στορίες αγάπης (δύο από τους μεταλλωρύχους έκαναν πρόταση γάμου στις συντρόφους τους), ούτε και οι ιστορίες απιστίας (οι σύζυγοι και οι ερωμένες των εγκλωβισμένων κατέληξαν να μαλλιοτραβιούνται), καθώς και οι οικονομικές διαμάχες (σύζυγοι, ερωμένες, επίσημα παιδιά και εξώγαμα διεκδικούν μέρος των αποζημιώσεων), αλλά και μπόλικο χιούμορ (οι μεταλλωρύχοι δεν παραλείπουν να στέλνουν στον έξω κόσμο ημερησίως πρόστυχα ανέκδοτα).

Δεδομένων των συνθηκών, δεν είναι λίγα τα τηλεοπτικά συνεργεία που έχουν κυριολεκτικά κατασκηνώσει στον χώρο των εξελίξεων.