ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ ΜΕ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΕΚΑΤΟΜΥΡΙΩΝ

Τα κόμματα και ο συνδικαλισμός στην Ελλάδα έχουν ένα κοινό σημείο, είναι και οι δύο επιδοτούμενοι. Οι ομοιότητες όμως σταματούν εδώ. Τα κόμματα είναι καταχρεωμένα και έχουν ήδη υποθηκεύσει στις τράπεζες τις επιχορηγήσεις των επόμενων χρόνων. Αντίθετα οι λογαριασμοί της ΓΣΕΕ αυγατίζουν σε προθεσμιακές καταθέσεις, που αυξάνονται με ρυθμό ένα εκατ. ευρώ τον χρόνο. Το 34o Πανελλήνιο Συνέδριο της Γενικής Συνομοσπονδίας έγινε τον Μάρτιο στη Χαλκιδική, σε κλίμα ανησυχίας για την επερχόμενη «βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας» λόγω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που υποχρεώθηκε να ακολουθήσει η κυβέρνηση από την ηγεμονική Γερμανία και την ΕΚΤ. Ωστόσο, ούτε το περιβάλλον του Athos Palace Hotel ούτε ο προϋπολογισμός της ΓΣΕΕ αποτύπωναν αυτήν την αναμονή βαθιάς ύφεσης. Το κύριο έσοδο, οι επιδοτήσεις από τον Οργανισμό Εργατικής Εστίας, είχε προγραμματιστεί να αυξάνεται κατά τα έτη 2010 - 2013. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η Εργατική Εστία χρηματοδοτείται από εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων, εύλογο θα ήταν να υποθέσει κανείς ότι η δυνατότητά της να επιδοτεί την ΓΣΕΕ θα ήταν μειωμένη σε περίοδο ύφεσης. Οποιος έχει όμως το μαχαίρι, έχει και το πεπόνι. Η εισφορά υπέρ της Εργατικής Εστίας μπορεί πάντα να αυξηθεί μέσω της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας -όπως έγινε π. χ. το 2002-, όσο για το πώς διατίθενται τα έσοδά της έχουν βαρύνοντα λόγο οι συνδικαλιστές, που εκπροσωπούνται με τρία μέλη στο Δ. Σ.


Προίκα εκατομμυρίων
Η Εργατική Εστία είναι το φιλί της ζωής για τη ΓΣΕΕ και το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα. Ο οργανισμός ιδρύθηκε το 1930 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και προικοδοτήθηκε με ακίνητα και πόρους ώστε να αποτρέψει την επέλαση των κομμουνιστών στο εργατικό κίνημα. Από το καταστατικό της η Εργατική Εστία μπορεί να διαθέσει ώς και το 25% των εσόδων της για την ενίσχυση του συνδικαλιστικού κινήματος. Για τη ΓΣΕΕ αυτό είναι μια τάξη μεγέθους 7 εκατ. ευρώ τον χρόνο, σχεδόν το σύνολο των εισοδημάτων της. Πέρα από την επιχορήγηση, η Εστία φροντίζει και για τη στέγαση: 77 εργατικά κέντρα σε όλη τη χώρα στεγάζονται σε δικά της ιδιόκτητα κτίρια, ενώ μισθώνει αλλά 22 για τον ίδιο σκοπό και άλλα 40 για τη στέγαση ομοσπονδιών.


Για τους επαΐοντες όμως, ο σημαντικότερος θεσμός υπό τον έλεγχο των συνδικαλιστών είναι η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η ΟΚΕ, μέσω της οποίας διασφαλίζουν πρόσβαση στα Δ. Σ. των δημόσιων επιχειρήσεων. Η ΟΚΕ, με πρόεδρο σήμερα τον Χρήστο Πολυζωγόπουλο, ελέγχεται από τις εργοδοτικές οργανώσεις και τη ΓΣΕΕ, η οποία έτσι μπορεί να αποφασίζει ποιος πάει πού. Καθ' υπόδειξιν της ΟΚΕ, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος βρέθηκε και στο Δ. Σ. της ΔΕΗ (είναι και στο Δ. Σ. της ΛΑΡΚΟ, αλλά και σε εκείνο της Εθνικής Τράπεζας ως εκπρόσωπος των εργαζομένων). Μερικές φορές όμως αρκούν απλώς και οι καλές σχέσεις με την κυβέρνηση. Ετσι π. χ. ο Στάθης Ανέστης (αναπληρωτής γ. γ.) ορίστηκε στο Δ. Σ. του ΟΤΕ - είναι και στο Δ. Σ. του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων. Επί κυβέρνησης Ν. Δ., ο Πελοπίδας Καλλίρης από μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΕ έφτασε να γίνει πρόεδρος του ΟΔΙΕ.


Οι περισσότεροι μεγαλοσυνδικαλιστές συμμετέχουν στα Δ. Σ. των επιχειρήσεων από τις οποίες προέρχονται, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων. Σε ό, τι αφορά τη μοιρασιά άλλων αξιωμάτων, όσοι γνωρίζουν τα πράγματα από μέσα επισημαίνουν ότι γίνεται κυρίως ανάμεσα στην ΠΑΣΚΕ και τη ΔΑΚΕ, χωρίς όμως να αποκλείονται άλλες παρατάξεις. Ετσι στο Δ. Σ. του ΟΑΕΔ βρίσκει κανείς δύο μέλη της ΠΑΣΚΕ (Κοντοπάνος, Γεωργακόπουλος), ένα της ΔΑΚΕ (Καλλιάνος) και τον Χρήστο Κατσιώτη του ΚΚΕ, όλοι μέλη της διοίκησης της ΓΣΕΕ.


Εννοείται ότι δεν πρόκειται για θέσεις αμισθί. Οι απολαβές μπορεί να ξεκινούν από ένα επιμίσθιο της τάξης των 400 ευρώ τον μήνα (π. χ. στην ΕΘΕΛ) και να αγγίζουν το ύψος ενός ζηλευτού μισθού στις μεγάλες επιχειρήσεις. Ο κατάλογος δεν είναι μικρός: Υπάρχουν Δ. Σ. στα ασφαλιστικά Ταμεία, τις ΔΕΚΟ, τις τράπεζες, υπάρχουν όμως και διάφορες σημαντικές επιτροπές στο ΙΚΑ. Πέρα από τις θέσεις στα συμβούλια, ένα άλλο προνόμιο των συνδικαλιστών της ΓΣΕΕ είναι τα πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. Ανθρωποι που γνωρίζουν τον χώρο μιλούν για κατάχρηση των διεθνών σχέσεων του εργατικού κινήματος, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό.


Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων δεν εργάζονται
Οι συνδικαλιστές απολαμβάνουν δύο ειδών εξουσία, οικονομική και διοικητική. Το σημαντικότερο προνόμιό τους, όμως, είναι η απαλλαγή από την εργασία, δεν εργάζονται. Αυτό ήταν μια παραχώρηση του Ανδρέα Παπανδρέου από το 1982. Ο νόμος 1264/82 ορίζει στο άρθρο 17 τις ημέρες αδείας που δικαιούνται τα μέλη συνδικαλιστών οργάνων. Εννοείται ότι ο νόμος καταστρατηγείται σε όλες τις επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Σχεδόν όλοι απολαμβάνουν απαλλαγή καθηκόντων για το σύνολο της συνδικαλιστικής τους θητείας.


Στον ΟΤΕ, σε μια εργατική δύναμη 12.000 ατόμων, οι συνδικαλιστές με απαλλαγή καθηκόντων είναι 72 άτομα. Σύμφωνα με πηγές της διοίκησης υπάρχει μια ατέρμονη διελκυστίνδα με τα πρωτοβάθμια σωματεία σε σχέση με τον αριθμό των εγγεγραμμένων, ώστε να δικαιολογηθεί μεγαλύτερος αριθμός δικαιούχων συνδικαλιστικής αδείας. Στην παλιά Ολυμπιακή, με τα πολλά σωματεία, σε 7.000 άτομα, έφταναν τους 80 με 100. Στην ΕΘΕΛ, που έχει μόνο τρία σωματεία, σε περίπου τον ίδιο αριθμό εργαζομένων ήταν 32.


Πολλές φορές αυτή η απαλλαγή δεν είναι εθιμική κατάκτηση, αλλά αποτελεί πρόβλεψη των κλαδικών συμβάσεων, όπως π.χ. στην ΕΘΕΛ. Σχετικές ρυθμίσεις υπάρχουν και στις συλλογικές συμβάσεις. Εκείνη του 1998 π.χ. προέβλεπε πρόσθετη επιμορφωτική άδεια 15 ημερών για συνδικαλιστές, που επεκτάθηκε και στα συμβούλια ασφάλειας και υγιεινής (ΕΣΣΕ 2002). Υπήρξε πάντως για πολλά χρόνια πρακτική των απαλλαγμένων συνδικαλιστών να μην κάνουν χρήση της κανονικής τους αδείας, με αποτέλεσμα είτε να την πληρώνονται, είτε να τους εξοφλείται με τη συνταξιοδότησή τους. Το 2005, στην Εμπορική, αποχώρησε συνδικαλιστής με 125 μέρες υπόλοιπο. Σε κάθε περίπτωση, η «συνδικαλιστική άδεια» δεν βλάπτει πια τη βαθμολογική εξέλιξη. Μέσω κλαδικών συμβάσεων καθιερώθηκε η απρόσκοπτη βαθμολογική ανέλιξη (π.χ. στην ΟΤΟΕ το 1997) και ακόμα και δημιουργία εικονικών διευθυντικών θέσεων για συνδικαλιστές.


Στον στενό δημόσιο τομέα, όπου η απαλλαγή καθηκόντων ελέω συνδικαλιστικής αδείας αποκαλείται «απόσπαση», χάνει κανείς τον λογαριασμό. Στο υπουργείο Παιδείας δεν υπάρχει εικόνα για το πόσοι καθηγητές και δάσκαλοι είναι «αποσπασμένοι» στα συνδικαλιστικά όργανα, οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις τούς ανεβάζουν στους 400 με 500 (στη λογική πρόεδρος, γραμματέας και δύο αιρετά μέλη για τη ΔΟΕ και την ΟΛΜΕ σε κάθε νομό).


Στην ΕΘΕΛ, οι συνδικαλιστές θέλουν να ελέγχουν μέχρι και ποιος λειτουργεί τις καντίνες στα επτά αμαξοστάσια, πέρα από όλα τα άλλα και γιατί είναι ο χώρος συνάθροισης των εργαζομένων. Οταν η προηγούμενη διοίκηση επιχείρησε να κάνει ανοικτό διαγωνισμό για τις καντίνες, αντέδρασαν, με το επιχείρημα ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα για την ιδιωτικοποίηση της εταιρείας.