Σχετικά με το Σ.Μ.Α. στη Θεσσαλονίκη

Ακολουθούν δύο ενδιαφέροντα κείμενα που βοηθούν (κατα τη γνώμη μου) τη συζήτηση ΣΥΛΛΟΓΩΝ-ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΩΝ σήμερα στις 7 το απόγευμα στην Ευκαρπία (Σύλλογος ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ εργατικές πολυκατοικίες), ενόψει και της ΣΥΣΚΕΨΗΣ Δ.Π.ΜΕΛΑ- ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΟΤΑ την Τρίτη στο Κέντρο Πολιτισμού Χρήστος Τσακίρης.

Πρόταση για αποκεντρωμένη διαχείριση απορριμάτων

Την αποκεντρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων σε μικρά, φθηνά συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης σε επίπεδο δήμων, ή μικρών ομάδων γειτονικών δήμων, προτείνει η Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων κατά τη συνάντηση των μελών της (αυτοδιοικητικοί φορείς, πολίτες, οργανώσεις κ.α.), που πραγματοποιήθηκε σήμερα με θέμα «υπάρχει λύση για τα σκουπίδια - η κοινωνία θα την επιβάλει».

Η πρόταση της Πρωτοβουλίας αφορά ένα αποκεντρωμένο σύστημα διαχείρισης, το οποίο διαμορφώνεται μέσα σε ένα γενικότερο περιβάλλον, που ενθαρρύνει και επιβάλλει μέτρα πρόληψης (υπάρχει ευρεία γκάμα μέτρων, για τα οποία χρειάζεται συστηματική ενημέρωση, όπως και για τις άλλες πρακτικές της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων) και αναπτύσσεται στα εξής επίπεδα:

Σε πρώτο επίπεδο (κατοικίας, επιχείρησης, υπηρεσίας), που περιλαμβάνει επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών και άλλων τυποποιημένων προϊόντων - υλικών, οικιακή κομποστοποίηση, δυνατότητα κατασκευής μικρών αποκεντρωμένων μονάδων διαλογής και κομποστοποίησης, ενώ υπάρχει και υποχρέωση χρήσης μηχανικών κομποστοποιητών από τους μεγάλους παραγωγούς οργανικών.

Επιπλέον, περιλαμβάνει περαιτέρω διαλογή στην πηγή με τέσσερις κάδους για χαρτί, πλαστικά, γυαλί, μέταλλο, ξύλο, υπόλοιπα οργανικά και βιοαποδομήσιμα υλικά, υπολείμματα, που θα οδηγούνται στις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις.

Σε δεύτερο επίπεδο (μεγάλων δήμων ή ομάδων δήμων), προτείνεται η δημιουργία αποκεντρωμένων ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης, με σχετικά απλό μηχανολογικό εξοπλισμό, χαμηλού κόστους, που περιλαμβάνει κέντρο συγκέντρωσης προδιαλεγμένων ανακτήσιμων και ανακυκλώσιμων υλικών από όλα τα σημεία διαλογής στην πηγή, αξιοποίηση - εμπορία - διάθεση, μονάδα επεξεργασίας - διαχωρισμού σύμμεικτων απορριμμάτων και κομποστοποίησης καθώς και μονάδα επεξεργασίας αδρανών.


-------------------------------


Σκουπίδια: Ούτε «κάτω απʼ το χαλί», ούτε «στην πυρά»!

Του Χάρη Κωνσταντάτου

Τις τελευταίες μέρες, με την επιχειρούμενη επανεκκίνηση των έργων για την κατασκευή χώρου υγειονομικής ταφής στο Γραμματικό, έχει ξανάρθει στην επικαιρότητα το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Μέχρι σήμερα, παρά την ύπαρξη ενός επαρκούς θεσμικού πλαισίου, ούτε τα αυτονόητα δεν έχουν προχωρήσει: Εκατοντάδες παράνομες χωματερές ανά την Ελλάδα απειλούν τη φύση και τη δημόσια υγεία, η Δυτική Αθήνα συνεχίζει να δέχεται τα σκουπίδια της Αττικής αλλά και άλλων νομών, τα δημοτικά προγράμματα ανακύκλωσης καρκινοβατούν ελλείψει ενημέρωσης και κινήτρων, ενώ οι περιφερειακοί σχεδιασμοί περιλαμβάνουν συχνά λαθεμένες χωροθετήσεις ΧΥΤΑ και δεν υλοποιούνται στο σκέλος που αφορά τη μείωση των απορριμμάτων.

Σε αυτό το προβληματικό από πολλές απόψεις σκηνικό, ορισμένοι προωθούν τη «μαγική λύση» της ενεργειακής αξιοποίησης των αστικών στερεών αποβλήτων. Υποτίθεται ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία και οι «νέες τεχνολογίες» θα μας απαλλάξουν από το πρόβλημα, με τρόπο συμβατό με την κοινοτική περιβαλλοντική νομοθεσία. Αθόρυβα αλλά συστηματικά, σχεδιασμοί για την εγκατάσταση εργοστασίων καύσης και παραγωγής ενέργειας από σκουπίδια προχωράνε στη Βοιωτία, τη Θεσσαλονίκη, την Κρήτη κ.ά.
Υποστηρίζουμε ότι η κοινωνία, με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τα κινήματα πολιτών, οφείλει να αντιπαρατεθεί στην προοπτική των μονάδων καύσης απορριμμάτων για πολλούς λόγους.

Κατ' αρχάς, η καύση, δεν είναι περιβαλλοντικά βέλτιστη λύση, καθώς κατά τις διεργασίες της εκλύονται επικίνδυνοι και δύσκολα ανιχνεύσιμοι ρύποι, με σωρευτική επίδραση στην υγεία. Επιπλέον, τα τοξικά υπολείμματά της απαιτούν ειδικούς χώρους για την «ασφαλή» διάθεσή τους. Υπάρχει μέρος στην Ελλάδα που θα δεχόταν μια αποθήκη τέτοιων αποβλήτων; Υπάρχει εμπιστοσύνη ότι η ελληνική πολιτεία και διοίκηση μπορεί να παρακολουθήσει τη ρύπανση και να ελέγξει τα εργοστάσια καύσης; Μάλλον όχι.
Σε κάθε περίπτωση, η κυρίαρχη τάση στις ευρωπαϊκές χώρες σήμερα είναι η διακοπή της λειτουργίας παρόμοιων μονάδων με παράλληλη προώθηση εναλλακτικών πολιτικών και σίγουρα όχι τα εργοστάσια «στο κέντρο των πόλεων», όπως διαφημίζουν τα εργολαβικά μέσα ενημέρωσης.

Το σημαντικότερο ζήτημα ίσως εντοπίζεται στις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των διαθέσιμων επιλογών: Η τεχνολογία της καύσης βασίζεται σε εισαγόμενες πατέντες, δεν προάγει την εγχώρια τεχνογνωσία και δημιουργεί ελάχιστες θέσεις εργασίας, αντίθετα με τις εφαρμογές της ανακύκλωσης. Επιπλέον, με την εκχώρηση της διαχείρισης απορριμμάτων σε μεγάλες εταιρείες, αποσπάται από την αυτοδιοίκηση και τον όποιο κοινωνικό έλεγχο η κοινωφελής και ανταποδοτική αυτή υπηρεσία και ιδιωτικοποιείται οριστικά. Καθώς μάλιστα πρόκειται για ακριβές και δαπανηρές στη λειτουργία τους εγκαταστάσεις, τα δημοτικά τέλη που πληρώνουν οι πολίτες θα εκτιναχθούν για να καταλήξουν αμέσως σε γνωστές τσέπες.

Τέλος, η επιλογή της καύσης των απορριμμάτων θα βάλει ταφόπλακα στην ανακύκλωση: Τα εργοστάσια αυτά λειτουργούν στη βάση πολυετών συμβάσεων που δεσμεύουν την τοπική αυτοδιοίκηση η οποία, όχι μόνο δεν θα έχει κίνητρο για να εφαρμόσει την ανακύκλωση, αλλά αντίθετα θα... φροντίζει για την απρόσκοπτη τροφοδοσία τους με πλαστικά, χαρτί και οργανικά.

Αυτή ίσως είναι και η σημαντικότερη, πολιτισμική και αξιακή διάσταση των σημερινών διλημμάτων πολιτικής στη διαχείριση απορριμμάτων. Ερώτημα: από τη μεριά μας, επιδιώκουμε μια κοινωνία όπου οι πολίτες θα συμμετέχουν συλλογικά στην προσπάθεια μείωσης του οικολογικού αποτυπώματός τους, μια κοινωνία που συνειδητά θα επιβραδύνει τον καταναλωτισμό και την αλόγιστη μεγέθυνση;

΄Η, θαμπωμένοι (ακόμη;) από τεχνολογικού χαρακτήρα «λύσεις» και μεσάζοντες που υπόσχονται να πάρουν τα σκουπίδια μας από «κάτω απʼ το χαλί», θα συναινέσουμε απροβλημάτιστα στο να σταλούν «στην πυρά»; Ίσως το κοινό στοιχείο της κατάστασης με τις ανεξέλεγκτες χωματερές σήμερα, και της πιθανής υιοθέτησης της καύσης μελλοντικά, είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις η κοινωνία παραμένει παθητική και κάποιοι άλλοι αναλαμβάνουν τις «βρόμικες» δουλειές.

Η απόλυτη προτεραιότητα της μείωσης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων, με την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας και υπό δημόσιο έλεγχο, είναι η πολιτική πρόταση που θα χρειαστεί να προβάλλουμε στο πλαίσιο των τοπικών κοινωνιών και της αυτοδιοίκησης.

* Ο Χ. Κωνσταντάτος είναι πολιτικός επιστήμονας, υπεύθυνος Τμ. Οικολογίας και περιβάλλοντος ΚΠΕ ΣΥΝ